एजेन्सी । क्यानडामा आएको शक्तिशाली भूकम्पले फेरि एकपटक विश्व समुदायलाई प्राकृतिक विपद् प्रति तयार रहनुपर्ने कठोर बोध गराएको छ। प्रायः भूकम्प जोखिम कम मानिने देशहरूको सूचीमा पर्ने क्यानडामा यस्तो स्तरको कम्पन महसुस हुनु स्वयंमा असामान्य विषय मात्र होइन, जलवायु परिवर्तन, भूगर्भीय सक्रियता र पूर्वतयारीबीचको सम्बन्धलाई नयाँ कोणबाट बुझ्नुपर्ने आवश्यकतालाई पनि उजागर गर्छ।
सबैभन्दा ठूलो प्रश्न भनेको के विश्व भूकम्पजस्ता आकस्मिक विपद्का लागि पर्याप्त रूपमा तयार छ? प्राविधिक प्रगतिको बढ्दो दाबीका बाबजुद जोखिम पूर्वानुमान, द्रुत सूचना, बचाउ प्रणाली र पूर्वतयारीका अभ्यासहरू अझै पनि असमान र अपर्याप्त छन्। विकसित मुलुकमै यस्तो चुनौती देखिएको छ भने विपद् व्यवस्थापनमा कमजोर बनिरहेका तेस्रो विश्वका मुलुकहरूले झनै गम्भीर आत्ममूल्यांकन गर्नुपर्ने अवस्था छ।
क्यानडाको भूकम्पले तीन महत्वपूर्ण सन्देश दिएको छ। विश्वका कुनै पनि भाग ‘सुरक्षित क्षेत्र’ होइनन्। भूगर्भीय गतिविधि र जलवायु प्रणालीको अनियमितता विश्वव्यापी प्रभावका सूचक हुन्।
आकस्मिक विपद्को क्षति घटाउन पूर्वतयारी नै सबभन्दा प्रभावकारी रक्षा हो। भवन नियमन, विपद् अभ्यास, चेतना अभियान तथा सूचना प्रणालीमा लगानी अब विलासिता होइन, अनिवार्य आवश्यकतामा परिणत भइसकेको छ।
अन्तर्राष्ट्रिय समन्वय र सहकार्य अझ मजबुत बनाउनैपर्छ। भूकम्प, सुनामी, बाढी वा ज्वालामुखी विस्फोट यस्ता विपद् सीमा जान्दैनन्। तसर्थ जोखिम पूर्वानुमान, प्राविधिक स्रोत साझेदारी र द्रुत प्रतिक्रिया संयन्त्र विश्वस्तरमै बलियो बन्नुपर्ने समय यही हो।
क्यानडामा आएको भूकम्पले जनधनको क्षति मात्र होइन, विश्वका सरकारहरूलाई चेतावनी पनि दिएको छ— विपद् कहिल्यै भन्दैन, ‘म आउँदैछु’। त्यसैले, कमजोर संरचना सुधारदेखि आपतकालीन संरचनाको आधुनिकीकरणसम्म, नीति निर्माताले अब ढिलाइ गर्न मिल्दैन। जोखिम कम गर्न विज्ञान, योजना र अनुशासनको संयोजन आवश्यक छ।
विश्वले क्यानडाको अनुभवलाई एउटा ‘तातो पाठ’को रूपमा लिनुपर्छ ।
विपद् रोक्न सकिँदैन, तर क्षति अवश्य घटाउन सकिन्छ।
