नेपाल भौगोलिक हिसाबले अत्यन्तै संवेदनशील क्षेत्र हो । भूकम्प, बाढी, पहिरो, डुबान, आगलागीजस्ता प्राकृतिक तथा मानवसिर्जित विपद्हरू हरेक वर्ष देशको विभिन्न भागमा दोहोरिरहन्छन् । यी विपद्ले जनधनको क्षति मात्र होइन, सामाजिक, आर्थिक र संरचनागत संकट पनि निम्त्याउने गरेका छन् । त्यसैले, पुनर्निर्माण र विपद् व्यवस्थापनको क्षेत्रमा गम्भीर र दीर्घकालीन ध्यान दिनु आजको अनिवार्य आवश्यकता हो ।

२०७२ सालको विनाशकारी भूकम्पले हामीलाई धेरै पाठ सिकायो । त्यसपछिको पुनर्निर्माण प्रक्रिया पनि निगरानीको विषय रह्यो । कतिपय स्थानमा पुनर्निर्माण कार्य ढिलाइ भयो, कतै गुणस्तरहीन निर्माणका कारण समस्या बढ्यो, कतै पारदर्शिताको अभावले जनविश्वास कमजोर बनायो । यी अनुभवहरूले देखाउँछ कि पुनर्निर्माणमा मात्र होइन, त्यससँग सम्बन्धित योजनाबाट कार्यान्वयनसम्म हरेक तहमा निगरानी र जवाफदेहिता जरुरी हुन्छ ।

विपद् व्यवस्थापन केवल विपद् आएपछि राहत वितरणमा सीमित हुनु हुँदैन । यसको प्रभावकारीता पूर्वतयारी, जोखिम मूल्यांकन, समुदायको सचेतना, पूर्वसूचना प्रणाली र सहकार्यमा निर्भर गर्छ । स्थानीय, प्रादेशिक र संघीय सरकारबीच समन्वय आवश्यक छ । त्यस्तै, नागरिक समाज, सञ्चारमाध्यम, विज्ञ र स्थानीय समुदायको सक्रिय सहभागिता जरुरी छ ।

हाम्रो निगरानीको हैसियतबाट भन्नुपर्दा, यस्ता महत्त्वपूर्ण राष्ट्रिय कार्यमा पारदर्शिता, जनउत्तरदायित्व र सुशासन सुनिश्चित गर्नु अपरिहार्य छ । हाम्रा रिपोर्ट, अनुसन्धान र जनआवाजमार्फत हामी पुनर्निर्माणका काममा देखिएको कमजोरी उजागर गर्न र सुधारको बाटो देखाउन प्रतिबद्ध छौं ।

समाप्तिमा, हामी सरकार, सम्बद्ध निकायहरू र सम्पूर्ण नागरिक समाजलाई पुनर्निर्माण तथा विपद् व्यवस्थापनलाई समावेशी, पारदर्शी र उत्तरदायी बनाउनेतर्फ सचेत गराउन चाहन्छौं । विपद् व्यवस्थापन सशक्त भयो भने मात्र देश सुरक्षित, समुन्नत र सुदृढ बन्छ ।