स्थानीय सरोकार/लाहान । पूर्व–पश्चिम लोकमार्गको महत्वपूर्ण खण्डमा पर्ने लहानलाई नमुना विद्यालयको रूपमा विकास गर्ने लक्ष्यसहित संघीय सरकार र नगरपालिकाको सहकार्यमा नयाँ चारकोठे भवन निर्माण हुनु स्थानीय शिक्षा क्षेत्रमा सबल पहलकदमीको प्रतीक हो।
केवल भवन मात्र होइन, साझेदारी, पारदर्शिता र योजना अनुसारको कार्यान्वयनले स्थानीय तहमा शिक्षा सुधार कति प्रभावकारी रूपमा अघि बढ्न सक्छ भन्ने उदाहरण प्रस्तुत गरेको छ।
लहानमा नयाँ चारकोठे विद्यालय भवनको उद्घाटन हुनु केवल भौतिक संरचना निर्माणको सामान्य प्रक्रिया मात्र होइन, स्थानीय शिक्षा पूर्वाधार सुदृढीकरणतर्फको महत्वपूर्ण कदम हो।
ग्रामीण तथा अर्धशहरी क्षेत्रका धेरै विद्यालयहरूमा कक्षाकोठा अभाव, जीर्ण भवन र सिकाइ वातावरणको कमजोरी लामो समयदेखि चुनौतीका रूपमा रहेको पृष्ठभूमिमा यो उपलब्धि सकारात्मक संकेत हो।तर, भवन निर्माणलाई अन्तिम उपलब्धि ठान्नु उचित हुँदैन।
भवन निर्माणसँगै जोडिन नसकेसम्म विकासको असली लक्ष्य अधुरै रहन्छ। चार कोठा थपिँदा विद्यालयले विद्यार्थीलाई सुरक्षित र व्यवस्थित वातावरण प्रदान गर्न सक्छ, तर सिकाइको परिणामलाई प्रभावकारी बनाउन तीन पक्षमा सँगसँगै ध्यान दिन आवश्यक छ । प्रशिक्षित र प्रेरित शिक्षकको सुनिश्चितता। कक्षाकोठा भए पनि गुणस्तरीय सिकाइको जिम्मा शिक्षककै हातमा हुन्छ।
सिकाइ सामग्री, प्रयोगशाला, पुस्तकालय र डिजिटल स्रोतहरूको पहुँच। केवल भित्ताको चार कक्षाले आधुनिक शिक्षा प्रणाली सुदृढ हुन सक्दैन।विद्यालयको व्यवस्थापन, अभिभावकको सहभागिता र अनुगमन प्रणाली मजबुत हुनु।यससँगै, स्थानीय सरकार र समुदायको सहकार्यले विकासका काममा पारदर्शिता र स्थायित्व ल्याउन मद्दत गर्ने देखिन्छ। सार्वजनिक लगानी कुण्ठित नहोस् भन्नका लागि नियमित अनुगमन, मर्मत–सम्भार र उत्तरदायित्व प्रणाली स्पष्ट हुन आवश्यक छ।
लहानको यो चारकोठे भवन निश्चय नै प्रशंसनीय पहल हो। तर यसले दिने सन्देश अझ महत्वपूर्ण छ । शिक्षामा लगानी सबैभन्दा दिगो विकास हो, र भौतिक संरचना शिक्षा सुधारको पहिलो सीढी मात्र हो। अबको जिम्मेवारी भनेको यस संरचनाले बोकेको आशालाई वास्तविक सिकाइ परिणाममा रूपान्तरण गर्नु हो।
नगरपालिकाले ०८१/८२ आर्थिक वर्षदेखि गरिब र विपन्न परिवारका विद्यार्थीलाई स्टेसनरी वितरण गर्दै आएको र चालू वर्षदेखि नगरका सबै ५९ विद्यालयका विद्यार्थीले यो सुविधा पाउने व्यवस्था गर्नु सामाजिक न्यायआधारित शैक्षिक नीतिको उत्कृष्ट अभ्यास हो।
यस्तो पहलले केवल आर्थिक भार घटाउँदैन, नियमित अध्ययन習को प्रोत्साहन पनि गर्छ। वडाध्यक्ष, विद्यालय व्यवस्थापन समिति तथा अभिभावकहरूका अभिमतहरूले एउटा महत्वपूर्ण सत्य उजागर गर्छ ।
स्थानीय सरकारको निरन्तर सहकार्य र लगानीले मात्र सामुदायिक विद्यालयहरू प्रतिस्पर्धी र आकर्षक बन्छन्। इंग्लिस तथा नेपाली माध्यम दुवैमा पढाइ विस्तार भएपछि निजी विद्यालयमा निर्भर अभिभावकहरू सामुदायिक शिक्षातर्फ फर्किन थालेको तथ्यले यो परिवर्तनलाई अझ पुष्टि गर्छ।
५५ लाख ९६ हजार ७६५ रुपैयाँ बजेटमा संघीय–स्थानीय साझेदारीमा बनेको भवन १० महिनाभित्र सम्पन्न हुनु समयमै काम सकिने सकारात्मक प्रशासनिक अभ्यासको प्रमाण हो। निर्माण कम्पनी, प्राविधिक टोली र नगरपालिकाबीचको समन्वयले अपेक्षित परिणाम दिएको देखिन्छ ।
